Sołectwa - Brzez - Urząd Miejski w Miękini

Historyczne nazwy miejscowości:

• 1218 - Bresina
• 1338 - Breza
• 1786 - Groß Brese
• 1845 - Groß Bresa

Kalendarium:

• 1202 - Najwcześniejsza wzmianka o Brzezinie pochodzi z doku­mentu księcia Henryka Brodatego, w którym ustanowił na rzecz klasztoru w Lubiążu dziesięcinę ze wsi Brzezina. Zapis ten jest potwierdzony w 1218 roku przez przeora klasztoru cystersów lubiąskich, Laurentiusa.
  
  Historia wsi jest ściśle powiązana z zatargiem o sukcesję po Henryku Pobożnym, poległym na polu bitwy pod Legnicą. Spór po­między jego synami, Henrykiem IIl wrocławskim i Bolesławem Rogatką, przemienił się w pasmo wojen podjazdowych, które przez kilkanaście lat nękały ziemię legnicką i wrocławską. W roku 1245 Rogatka oblegał Środę Śląską. Kilkunastu mieszkańców, którzy schronili się w kościele spalił w nim żywcem, przy oka­zji paląc pół miasta.
  
  Za pomoc udzieloną miastu przez klasztor w Lubiążu, jako odszkodowanie za poniesione w czasie wojny pomiędzy braćmi straty w klasztornym majątku, książę Henryk III wrocławski oddał wieś Brzezinę klasztorowi i od 1281 roku zezwolił na osadzenie niemieckich kolonistów. Wieś założono na prawie średzkim.
• 1335 - papieski nuncjusz Galhard rezydujący we Wrocławiu, kon­sekruje w Brzezinie kościół.
• 1338 - właściciel majątku Brzezina, wrocławski mieszczanin Jan Someruelt, zrzeka się połowy wsi na rzecz swojej żony Jadwigi.
• 1448 - prawa dziedzicznej własności majątku Brzezina, otrzymu­je wrocławski mieszczanin Hans Domping. Zniszczony po wojnie trzydziestoletniej majątek Brzezina ku­puje w 1679 roku za cenę 8 tys. talarów panna von Eden. W ciągu 22 lat wartość Brzeziny uległa podwojeniu, gdyż w 1705 roku została sprzedana za 18,5 tys. talarów panu von Heermann. W 1786 roku majątek nabywa królewski urzędnik von Wedell. Spis nieruchomości obejmuje między innymi pałac z folwarkiem, fil­ialny kościół katolicki, plebanię, szkołę, karczmę, wiatrak i 15 gospodarstw.
• 1845 - Spis miejscowości księstwa brzesko - wrocławskiego obej­muje Brzezinę, w której odnotowano zamek z ogrodem, par­kiem i folwarkiem, pałac, kościół katolicki, 2 szkoły i 69 do­mów mieszkalnych.

Ludność miejscowa oprócz pracy na folwarku i we dworze upra­wiała także własne gospodarstwa oraz zajmowała się rzemiosłem. Znane w okolicy były wyroby ceramiczne pochodzące z kilku pry­watnych warsztatów w Brzezinie i Brzezince.

Początek XX wieku przynosi ze sobą dalszy rozwój tego rzemio­sła, aż do utworzenia w latach 20-tych fabryki wyrobów cera­micznych, istniejącej aż do lat 40-tych. W tym czasie Brzezina staje się miejscowością o dobrze rozbudowanej sieci usług, z dwoma zajazdami, domem handlowym, piekarnią, masarnią i warsz­tatami rzemieślniczymi.

Forma wsi:
Ulicówka, z terenami podworskimi na północno-wschodnim skraju wsi.

Charakter zabudowy:
Działki osiedleńcze z domami mieszkalnymi, komórką gospodarczą i ogródkiem, pochodzące z początku XX wieku. Starsze domy poddane kapitalnym remontom zatraciły swój charakter.

Zabytki:

• Kościół filialny pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej. Położony w centrum wsi kościół jest przykładem wiejskiego budownictwa sakralnego. Murowany, jednonawowy, z trójbocznym prezbiterium, oskarpowany, z murowaną wieżą od zachodu. Wzmiankowany w 1335 roku, ma w swej historii kilka faz budowy, czytelnych do dnia dzisiejszego.
  
  Prezbiterium kościoła wzniesiono w XV wieku. Nawa o kons­trukcji szkieletowej pochodzi z wieku XVII, wieża i strop nad prezbiterium są datowane na 1707 rok. Obiekt restauro­wany w XIX wieku, remontowany w latach 1971 - 1975.
  
  We wnętrzu zachowany późnogotycki rzeźbiony tryptyk ołta­rzowy z XV wieczną rzeźbą Madonny z Dzieciątkiem oraz zespół całopostaciowych płyt nagrobnych z lat 1540 – 1592, przedstawiających zmarłych członków rodów von Czettritz, von Haunold. Zachowały się także malowane renesansowe stalle i ławki z początku XVII wieku oraz drewniana polichromowana chrzcielnica i piaskowcowe sakramentarium z tego samego okresu. Barokowy ołtarz główny i drewniane malowane tabernakulum pochodzą z końca XVII wieku. Dwa dzwony datowane na 1497 roku.
• Pałac. Założenie dworskie w Brzezinie datuje się przypuszczalnie na wiek XVI. Relikty tej pierwszej siedziby, tj. zamku na wodzie, zachowały się obecnie w części południowej, z czytelnymi do dziś fragmentami fos.
  
  Pierwszy pałac barakowy w Brzezinie powstaje w latach 1725 - ­1730, restaurowany w 1820 roku i na początku XX wieku, zatraca pierwotne cechy stylowe. Obecnie jest to typowa dla tego okresu niewielka, założona na prostym rzucie, dwukondygnacyjna wiejska siedziba, nakryta mansardowym dachem.
  
  Uszkodzony w 1945 roku, częściowo odbudowany w 1958 roku, miał służyć gminie jako budynek szkolny. Obecnie budynek jest własnością prywatną, a proces dewastacyjny postępuje w nim i obiekt traci swój dawny urok.
• Park pałacowy z początku XX wieku. Park wraz z ogrodem, których zdekomponowane fragmenty są jeszcze czytelne, stanowił duży obszar zieleni otaczający pałac i sięgający niemal do granicy wsi. Niewielki ogród znajdował się prawdopodobnie na osi pałacu po jego południowej stronie. Zejście do niego prowadziło z drugiego tarasu pałacowego, stanowiącego podjazd, flankowanego pięk­nymi okazami platanów. Oś ogrodową zamykał basen wodny o regularnym kształcie.
  
  W II połowie XIX wieku po stronie północno-zachodniej założono rozległy park o gęstym zadrzewieniu, posiadający jedyną wydłużoną polanę widokową po stronie północnej pałacu. W narożniku północno-wschodnim usypano sztuczny pagórek, gdzie jak głosi tradycja, pochowano ulu­bionego konia jednego z właścicieli. Dominującymi drzewami w parku są graby, klony pospolite, lipy drobnolistne, dęby szypułkowe i robinie akacjowe w wieku ok. 100 lat. Pierwotny układ parku zatarty jest przez dużą i­lość samosiewów, polana widokowa jest wykorzystywana jako boisko, niegdyś szkolne.
• Ruiny zamku. W pobliżu pałacu zachowały się relikty XVI wiecznego zamku, pierwotnie otoczonego fosą, zniszczonego prawdopodobnie w 1 połowie XVII wieku. Obecnie czytelny jest zarys fosy i murów obwodowych oraz piwnica sklepiona kolebką. We współcześnie nadbudowanych pomieszczeniach ma swoją pracownię artysta malarz Jerzy Kapłański, twórca związany z wrocławskim środowiskiem artystycznym. Jego prace, realistyczne martwe natury, portrety i przetworzone przez specyficzny świat artysty pejzaże fantastyczne, zgromadzone w niecodziennym wnętrzu pracowni, stwarzają niepowtarzalną atmosferę zamkowego ateliere.

Ciekawostki:
Z historią Brzeziny wiąże się podanie o groźnym rycerzu rabusiu, "Czarnym Krzysztofie", działającym w okolicach Brzeziny. Był on postrachem okolicznych dworów, podróżnych i gospodarzy. Przypisano mu wiele morderstw i rozbojów. W 1512 roku został pojmany, odwieziony do Legnicy i tam powieszony.

Współczesność:
Brzezina jest jedną ze wsi położonych najbliżej Leśnicy i Wrocławia, skąd kursują miejskie autobusy.

We wsi nie ma wielu placówek handlowych, podstawowe potrzeby mieszkańców zaspakajają dwa sklep ogólnospożywcze. W 1989 roku otwarto w centrum Brzeziny klub (świetlicę wiejską).
Liczba mieszkańców:
- na dzień 28.06.2012 r. - 732