Sołectwa - Białk - Urząd Miejski w Miękini

Historyczne nazwy miejscowości:

• 1293 - Belcow
• 1343 - Belcau
• 1786 - Weißenfeld (zmiana w 1937 r.)

Kalendarium:

• 1293 - po raz pierwszy wymieniono nazwę Białków w spisie wsi kościelnych, należących do parafii w Głosce.
• 1319 - Wzmianka o istnieniu sołectwa, pierwszym wzmiankowanym sołtysem jest Bartko z Białkowa.
• 1343 - Wieś i folwark Białków wymieniono w dokumencie sprzeda­ży wsi i zrzeczenia się praw majątkowych na rzecz Jana Walcha. Do tergo czasu właścicielami Białkowa są bracia Jan i Henryk de Kutschburg.
• 1381 - właścicielem dóbr i folwarku jest Hans Schmolz.
• 1518 - folwark, część wsi, a także wieś Wojnowice kupuje Tadeusz von Ende, wrocławski mieszczanin. Wojna trzydziestoletnia (1618-1648) powoduje zniszczenie całej wsi oraz folwarku wraz z zamkiem. Tak jak w sąsiednich wsiach, w Białkowie pozostały nieliczne rodziny, prowadząc gospodarkę od podstaw.
• 1679 - dobra ziemskie Białków nabywa za sumę 18 tysięcy talarów pan von Horfmann, który z kolei w 1689 r. odsprze­daje je kolejnemu nabywcy za 21 tys. talarów.
• 1786 - kolejnym znanym właścicielem Białkowa jest pan von Wal­ther, który także nabył Wojnowice. W opisie miejscowoś­ci Śląska z końca XVIII wieku, Białków występuje jako wieś z zamkiem, będącym siedzibą właściciela, z należą­cym do zamku folwarkiem, 12 gospodarstwami, młynem wod­nym i wiatrakiem. Ludność zajmowała się uprawą roli, hodowlą bydła i trzody oraz prostym rzemiosłem na własne potrzeby.

Do początku XX wieku wieś pozostawała własnością rodziny Waltherów. Opis Białkowa z 1828 roku wymienia oprócz zamku, 41 gospodarstw, także młyn napędzany siłą końskich mięśni, wiatrak i cegielnię, produkującą materiały budowlane dla okolicznych wsi. Białków jest typową wsią dworska, gdzie prawie 87 % pól uprawnych należało do właściciela, wrocławskiego fabrykanta Kurta Freytaga, który jest udziałowcem cukrowni w Malczycach i Śląskich Elektrowni. Łąki wykorzystywano pod hodowlę koni i bydła. W końcu lat 30-tych XX wieku Białków jest zamożną wsią, z dobrze rozwiniętymi usługami (restauracja, dom handlowy, 3 sklepy, masarnia) i opieką socjalną (punkt pomocy doraźnej, przedszkole i centrum młodzieży).

Forma wsi:
Ulicówka z centrum wsi, które stanowią kościół z plebanią i nieco odsunięty na wschód od centrum zespół dworski, składający się z pałacu, otaczających go zabudowań gospodarskich i parku leśnego.

Charakter zabudowy:
Obecna zabudowa wsi pochodzi w całości z XX wieku, przy czym nowe zabudowania powstały na historycznych, utrzymujących li­nię zabudowy działkach, typowych dla nizinnych obszarów Śląska. Są to niewielkie, dość płytkie działki, na których stoją I kondygnacyjne domy mieszkalne z wydzieloną częścią gospodarczą. Większość starych domów zatraciła wskutek remontów i przebudów swój pierwotny wygląd. Zespół dworski oddziela od drogi kamienny mur z bramą, wprowadzającą na krótką drogę dojazdową do pałacu. Mur ten wyznacza granice folwarku od strony wschodniej, północno-zachodniej i południowej, natomiast granicę południową folwarku wyznacza teren leśnego parku. Zespół ten stanowi dość dobrze zachowany przykład XIX wiecznej folwarcznej zabudowy gospodarczej.

Zabytki:

• Kościół filialny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny Królowej Polski z 1848 r. Znajdujący się w centrum wsi obiekt remontowany w latach 70-tych, zachował cechy stylowe. We wnętrzu drewniany oł­tarz boczny, rzeźbiony, polichromowany, datowany na XVIII wiek oraz 6-cio głosowe organy z 1890 roku. Na wieży dzwon spiżowy, lany, z 1896 roku.
• Dwór z około 1763 roku, przebudowywany w 1860 roku. Zespół dworski składa się z pałacu, oficyny mieszkalnej i gospodarczej, stodół i nabory oraz domku ogrodnika na granicy części gospodarczej i parkowej założenia. Pałac wzniesiony około 1763 roku, przebudowany w 1860 roku. W latach 1978 – 1980 ówczesny użytkownik, Zakład Rolny w Miękini, przeprowadził remont obiektu, przeznaczając go na cele mieszkalne. Obecna bryła pałacu pochodzi z czasów XIX wiecznej przebudowy. Elewacja, dyspozycja i wyposażenie wnętrz nie zachowały się do czasów współczesnych.
• Park krajobrazowy z około 1850 roku o powierzchni 4,7 ha. Południową granicę folwarku wyznacza niewielki park leśny z naturalnym oczkiem wodnym, skupiskami drzew liściastych i pojedynczymi dębami - ostańcami. Zarys ścieżek spacerowych i parterów roślinności zostały zatarte, łąka wokół oczka wykorzystywana jest w celach gospodarczych. Teren parku wymaga zabiegów rekultywacyjnych i pielęgnacyjnych, które przywróciłyby te­mu zakątkowi malowniczy charakter.

Walory krajobrazowe:
Białków położony jest wśród rozległych pól i lasów, łączących sąsiednie wsie - Łąkoszyce i Wilkostów. Z drogi dojazdowej do wsi rozciąga się szeroka perspektywa zabudowania oraz malownicze kępy drzew i leśne zagajniki przecinające płaszczyznę pól.

Ciekawostki:
Wśród starszych mieszkańców Białkowa krążyła legenda o samot­niku - Eremicie, zamieszkującym w szałasie pod lasem. Miał to być górnik, który uległ wypadkowi i okaleczeniom, które spowodowa­ły jego odsunięcie się od życia. Pojawienie się samotnika we wsi miało zwiastować nieszczęście, a osoba która pierwsza go zobaczyła, była narażona nawet na nagłą śmierć.
Liczba mieszkańców:
- na dzień 28.06.2012 r. - 253