Sołectwa - Brzezinka Śred - Urząd Miejski w Miękini

Historyczne nazwy miejscowości:

• 1218 - Bresina
• 1338 - Breza
• 1450 - Klein Brese
• 1786 - Klein Breze
• 1845 - Klein Bresa

Kalendarium:

• Do 1338 roku Brzezinka należy do jednego właściciela, zajmując terytorium odpowiadające dzisiejszym wsiom Brzezina i Brzezinka Średzka. Po podziale majątku, część należąca do Jadwigi von Sommeruelt od 1450 roku wzmiankowana jest jako Brzezinka (Klein Bresa).
• 1618 -1648 - w czasie wojny trzydziestoletniej oba majątki są zniszczone i rozgrabione, a wsie wyludnione.
• 1687 - Brzezinka Średzka jest zakupiona przez von Ulleman­na za 10 tys. talarów. W tym samym roku jest też odsprzedana za 13 tys. talarów panu von Thamm.
• 1689 - po raz trzeci zmienia właściciela, kiedy za sumę 20,5 tys. talarów zakupuje ją von Monnich.
• 1786 - Brzezinka Średzka i Brzezina należą, do jednego właści­ciela, pruskiego urzędnika von Wedella. Opis Śląska z tego okresu wspomina o istnieniu we wsi folwarku.
• 1845 - Przegląd miejscowości śląskich wymienia na terenie Brzezinki posiadłość ziemską (Rittergut), płacącą po­datki urzędowi skarbowemu w Środzie Śląskiej. Wieś liczy 41 domostw.
• 1886 - majątek przechodzi w ręce rodziny von Kramsta, która zakłada tu swoją rodową siedzibę. Leżąca w pobliżu wieś Wilkostów także należała do klucza majątków tej śląskiej rodziny arystokratycznej.

Na przełomie XIX/XX wieku w Brzezince istniały zakłady cera­miczne, produkujące naczynia oraz wytwórnia ceramicznych ma­teriałów budowlanych. Ludność trudniła się także uprawą roli, hodowlą bydła i rzemiosłem.

Forma wsi:
Brzezinka Średzka ma formę wsi dworskiej typu folwarcznego z zespołem podworskim w północnej części założenia oraz dochodzącej do zespołu od strony południowej, ulicówki o dość chaotycznej za­budowie.

Charakter zabudowy:
Zabudowa gospodarcza i mieszkalna folwarku i części dworskiej pochodzi z przełomu XIX i XX wieku i początku XX wieku. Budyn­ki gospodarcze o dużej kubaturze, posadowione w czworoboku, tworzą obszerny, charakterystyczny dla śląskich zespołów dworskich, dziedziniec. Poza murami posadowiono kilka domów mieszkalnych o charakterze willowym, w luźnej - pierwotnie związanej z krajobrazem parku - zabudowie. Wille te, pochodzące z początku XX wieku są obecnie domami wielorodzinnymi pracowników byłego PGR. Zabudowa mieszkalna wsi w części południowej pochodzi z lat 70-tych XX wieku. Są to niewielkie, jednokon­dygnacyjne domy z surowej cegły, z budynkami gospodarczymi, przeważnie niezwiązanymi z częścią mieszkalną, na działkach nie utrzymujących linii zabudowy. Taki typ zabudowy jest cha­rakterystyczny dla północnych terenów byłego województwa wrocławskiego.

Zabytki:

• Kościół filialny pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Polski z 1863 roku. Kościół neogotycki zbudowany w rzadkim na Śląsku stylu brandenburskim, popularnym na Pomorzu. Budowla wzniesiona z cegły, z zachowaną czerwienią murów, z bocznymi kaplicami, wysmukłą czworoboczną, zwężającą się ku górze wieżą, opięta pseudoprzyporami, stanowi przykład przeniesienia typu miejskiego kościoła do wsi śląskiej.
• Park krajobrazowy z około 1860 roku o powierzchni 6,5 ha. Na terenie byłego parku wzniesione zostały w latach 70-tych nowe budynki, których funkcja (obora, stacja paliw), niezgodna jest z ideą parku jako miejsca rekreacji, czy skupiska rzadkich drzew, w które obiekt ten jest wyjątkowo bogaty. Z zachowanych fragmentów sądzić należy, że była to kompo­zycja z około połowy XIX wieku. Park posiada dwa stawy o nieregu­larnych, postrzępionych brzegach, obsadzonych pięknymi oka­zami drzew. Stawy połączone są ze sobą wąskim kanałem, na którym znajduje się kaskada utworzona z polnych kamieni. Nad większym ze stawów znajduje się obszerna polana obsa­dzona z trzech stron zmasowaną zielenią. W parku zachowały się marmurowe postumenty po rzeźbach ogrodowych.
• Budynek dawnych zakładów ceramicznych. Na terenach przylegających do stacji kolejowej zachował się budynek, należący do zespołu dawnych zakładów ceramicznych rodziny von Kramsta. Jest to ciekawy przykład architektury przemysłowej, w której zastosowano historyzujący wystrój elewacji, nawiązujący do średniowiecznej architektury zamko­wej. Na wielobocznych wieżach flankujących narożniki budow­li znajdowały się ceramiczne herby rodziny von Kramsta. Obecnie w budynku mieści się siedziba firmy MERJOT, produkującej meble sklepowe i biurowe.

Liczba mieszkańców:
- na dzień 28.06.2012 r. - 558