Menu poziome
Menu lewe
Brzezinka Średzka
Sołectwo położone jest we wsch. części gminy, na płaskim terenie oraz na malowniczym zboczu krawędzi Wysoczyzny Średzkiej. Większą część ziemi zajmują pola uprawne, łąki i pastwiska. W zachodniej części sołectwa, na terenach graniczących z Wilkostowem, leży niewielki kompleks lasów mieszanych. W skład wsi wchodzą osiedla : Brzezinka Średzka Nowa, Stara Cegielnia i Czystopol. Kursują tu autobusy miejskie i PKS. Jest tu dworzec kolejowy, bar i sklep.
Historyczne nazwy miejscowości:
Forma wsi:
Brzezinka Średzka ma formę wsi dworskiej typu folwarcznego z zespołem podworskim w północnej części założenia oraz dochodzącej do zespołu od strony południowej, ulicówki o dość chaotycznej zabudowie.
Charakter zabudowy:
Zabudowa gospodarcza i mieszkalna folwarku i części dworskiej pochodzi z przełomu XIX i XX wieku i początku XX wieku. Budynki gospodarcze o dużej kubaturze, posadowione w czworoboku, tworzą obszerny, charakterystyczny dla śląskich zespołów dworskich, dziedziniec. Poza murami posadowiono kilka domów mieszkalnych o charakterze willowym, w luźnej - pierwotnie związanej z krajobrazem parku - zabudowie. Wille te, pochodzące z początku XX wieku są obecnie domami wielorodzinnymi pracowników byłego PGR. Zabudowa mieszkalna wsi w części południowej pochodzi z lat 70-tych XX wieku. Są to niewielkie, jednokondygnacyjne domy z surowej cegły, z budynkami gospodarczymi, przeważnie niezwiązanymi z częścią mieszkalną, na działkach nie utrzymujących linii zabudowy. Taki typ zabudowy jest charakterystyczny dla północnych terenów byłego województwa wrocławskiego.
Zabytki:
Liczba mieszkańców:
- na dzień 28.06.2012 r. - 558
- 1218 - Bresina
- 1338 - Breza
- 1450 - Klein Brese
- 1786 - Klein Breze
- 1845 - Klein Bresa
- Do 1338 roku Brzezinka należy do jednego właściciela, zajmując terytorium odpowiadające dzisiejszym wsiom Brzezina i Brzezinka Średzka. Po podziale majątku, część należąca do Jadwigi von Sommeruelt od 1450 roku wzmiankowana jest jako Brzezinka (Klein Bresa).
- 1618 -1648 - w czasie wojny trzydziestoletniej oba majątki są zniszczone i rozgrabione, a wsie wyludnione.
- 1687 - Brzezinka Średzka jest zakupiona przez von Ullemanna za 10 tys. talarów. W tym samym roku jest też odsprzedana za 13 tys. talarów panu von Thamm.
- 1689 - po raz trzeci zmienia właściciela, kiedy za sumę 20,5 tys. talarów zakupuje ją von Monnich.
- 1786 - Brzezinka Średzka i Brzezina należą, do jednego właściciela, pruskiego urzędnika von Wedella. Opis Śląska z tego okresu wspomina o istnieniu we wsi folwarku.
- 1845 - Przegląd miejscowości śląskich wymienia na terenie Brzezinki posiadłość ziemską (Rittergut), płacącą podatki urzędowi skarbowemu w Środzie Śląskiej. Wieś liczy 41 domostw.
- 1886 - majątek przechodzi w ręce rodziny von Kramsta, która zakłada tu swoją rodową siedzibę. Leżąca w pobliżu wieś Wilkostów także należała do klucza majątków tej śląskiej rodziny arystokratycznej.
Forma wsi:
Brzezinka Średzka ma formę wsi dworskiej typu folwarcznego z zespołem podworskim w północnej części założenia oraz dochodzącej do zespołu od strony południowej, ulicówki o dość chaotycznej zabudowie.
Charakter zabudowy:
Zabudowa gospodarcza i mieszkalna folwarku i części dworskiej pochodzi z przełomu XIX i XX wieku i początku XX wieku. Budynki gospodarcze o dużej kubaturze, posadowione w czworoboku, tworzą obszerny, charakterystyczny dla śląskich zespołów dworskich, dziedziniec. Poza murami posadowiono kilka domów mieszkalnych o charakterze willowym, w luźnej - pierwotnie związanej z krajobrazem parku - zabudowie. Wille te, pochodzące z początku XX wieku są obecnie domami wielorodzinnymi pracowników byłego PGR. Zabudowa mieszkalna wsi w części południowej pochodzi z lat 70-tych XX wieku. Są to niewielkie, jednokondygnacyjne domy z surowej cegły, z budynkami gospodarczymi, przeważnie niezwiązanymi z częścią mieszkalną, na działkach nie utrzymujących linii zabudowy. Taki typ zabudowy jest charakterystyczny dla północnych terenów byłego województwa wrocławskiego.
Zabytki:
- Kościół filialny pod wezwaniem Matki Boskiej Królowej Polski z 1863 roku. Kościół neogotycki zbudowany w rzadkim na Śląsku stylu brandenburskim, popularnym na Pomorzu. Budowla wzniesiona z cegły, z zachowaną czerwienią murów, z bocznymi kaplicami, wysmukłą czworoboczną, zwężającą się ku górze wieżą, opięta pseudoprzyporami, stanowi przykład przeniesienia typu miejskiego kościoła do wsi śląskiej.
- Park krajobrazowy z około 1860 roku o powierzchni 6,5 ha. Na terenie byłego parku wzniesione zostały w latach 70-tych nowe budynki, których funkcja (obora, stacja paliw), niezgodna jest z ideą parku jako miejsca rekreacji, czy skupiska rzadkich drzew, w które obiekt ten jest wyjątkowo bogaty. Z zachowanych fragmentów sądzić należy, że była to kompozycja z około połowy XIX wieku. Park posiada dwa stawy o nieregularnych, postrzępionych brzegach, obsadzonych pięknymi okazami drzew. Stawy połączone są ze sobą wąskim kanałem, na którym znajduje się kaskada utworzona z polnych kamieni. Nad większym ze stawów znajduje się obszerna polana obsadzona z trzech stron zmasowaną zielenią. W parku zachowały się marmurowe postumenty po rzeźbach ogrodowych.
- Budynek dawnych zakładów ceramicznych. Na terenach przylegających do stacji kolejowej zachował się budynek, należący do zespołu dawnych zakładów ceramicznych rodziny von Kramsta. Jest to ciekawy przykład architektury przemysłowej, w której zastosowano historyzujący wystrój elewacji, nawiązujący do średniowiecznej architektury zamkowej. Na wielobocznych wieżach flankujących narożniki budowli znajdowały się ceramiczne herby rodziny von Kramsta. Obecnie w budynku mieści się siedziba firmy MERJOT, produkującej meble sklepowe i biurowe.
Liczba mieszkańców:
- na dzień 28.06.2012 r. - 558
Liczba odwiedzin: 21397